۱۳۸۹ آذر ۱۷, چهارشنبه

محرم و عاشورا


 محرم برای شیعیان یادآورعاشورا است، یادآور فصل تعزیه داری و نوحه سرایی برای امام حسین است. امام حسین در اوایل خزان سال شصت و یک هجری با همراهان اش در شهر کربلا در عراق امروزی به شهادت رسید. شیعیان از این روزها در سرتاسر دنیا تجلیل میکنند.

تجلیل از محرم در اکثر کشورهای اسلامی صورت میگیرد و مردم در این ایام  به نوحه سرایی و سینه زنی میپردازند. آنطورکه عالمان دین میگویند، فلسفه ی تجلیل از محرم، توضیح و تشریح قیام امام حسین و زنده نگهداشتن آنچه است که  امام حسین به خاطر آن دست به قیام زد. آنان جاودانگی عاشورا و نهضت کربلا را به پیام آن مربوط میدانند.  به باور متخصصین حوزه ی دین،  ایستادگی در برابر ستم، امر به معروف و نهی ازمنکر تیترهای درشت قیام امام حسین میباشد.

اما این روزها محرم در برخی کشورها و از آن جمله در افغانستان بشکل دگری تجلیل میشود که در برخی موارد محتوای پیام آنرا تحت تاثیر قرار میدهد. در پاکستان این مراسم با قمه زنی( زدن زنجیرهای تیغ دار برپُشت و شانه ها)، عبور از آتش و... همراه است. تنشها بین شیعیان و سنیها دو فرقه مهم اسلامی به شدت بالا میرود و احتمال درگیریهای خونین متصور است.برخی از  سخنرانان بجای اینکه در صدد نزدیکی مذاهب و و حدت امت مسلمان باشند، بیشتر از روی احساسات کار میگیرند و به تنشها دامن میزنند.

در افغانستان نیز چند سالی است که این مراسم در شهرهای بزرگ با شکوهِ خاصی برگزار میشود. همزمان با دهه ی عاشورا، مردم تکه های سیاه را به نشانه ی عزاداری بر در و دیوار شان نصب میکنند. در مساجد و حسینیه ها این مراسم با برگزاری مجالس خیرات، سخنرانی، نوحه سرایی و سینه زنیها  همراه است. دولت نیز پروگرامهای ویژه ای را برای برگزاری اینگونه مراسم برگزار میکند و مقامات دولتی، رهبران و شخصیتهای ملی در این مراسم اشتراک نموده و مردم را به اتحاد و یکدلی دعوت میکنند که جای بسی افتخار است. اهدای خون توسط غزاداران به نیازمندان بخش بسیار خوب و ابتکاری این مراسم است که میتواند جان ده ها انسان نیازمند را از هلاکت نجات دهد.

اما برنامه های دگر هم در طول این مراسم برگزار میشود که گاهاٌ باعث آزار مردم، تحریک احساسات و.... میشود که خود جای نگرانی دارد. بطور مثال " قمه زنی" که در تاریخ افغانستان سابقه نداشته در این چند سال اخیر در مراسم های سینه و زنجیر زنی رایج شده است. باوجود تحریم قمه زنی از سوی علمای دین، هنوز عده ای جوانان هستند که به این امر مبادرت میورزند.

راه اندازی دسته های عزاداری و به راه افتادن کاروانهای موتر از یکطرف شهر به طرف دگر آن باعث ازدحام ترافیک، نارضایتی مردم شده و نیز فرصت را در اختیار کسانی قرار میدهد که در صدد ایجاد شکاف بین پیروان شیعه و سنی اند. چه بسا سنی های افغانستان همیشه در اینگونه مراسم اهل تساهل و تسامح بوده و همیشه در اینگونه مراسم  دوش به دوش شیعیان عزاداری نموده اند. به باور من سُنی های افغانستان بهترین نوع همزیستی مسالمت امیز با شیعیان را به نمایش گذاشته اند و از این نظر شاید در دنیا نمونه باشند. البته باید حساب طالبان و بعضی افراطی های دگر را از سُنیها تفکیک کرد.

صحنه ای  از قمه زنی در لاهور پاکستان
دوستی از کابل با من صحبت میکرد گفت: سال گذشته یک عده در سرتاسر کابل میخواستند دروازه بزنند و حتی در کوچه ای مربوط به سفارت بریتانیا میخواستند دروازه نصب کنند. کارکنان سفارت مانع این کاربود ولی آنها اصرار میکردند که باید آنجا دروازه نصب شود. حالا حرکت های این چنینی به هیچ وجه به صلاح مردم افغانستان نیست و کمکی هم به عاشورا و فلسفه ی آن نخواهد کرد. به علاوه این میتواند عناصر تفرقه افگن را که درکمین نشسته اند، فعال کند و این همگرایی که بین شیعه و سنی در افغانستان وجود دارد، بهم بزنند.

کافیست تاریخ  زد و خوردهای فرقه ای در پاکستان را مرور کنیم و عوامل برهم زننده ای وحدت مسلمانان را بشماریم. در اوایل مردم پاکستان هیچ مشکل باهم نداشتند و شیعه-سنی در کنارهم برادروار زندگی میکردند. اما حلقات معینی با پشتیبانی کشورهای خاص و با تحریک احساسات مردم دربرابر برگزاری مراسم مذهبی- شیعه و سنی را بجان هم انداخت که تا امروز ادامه دارد و هر روز به ابعاد فاجعه افزوده میشود.

پس برآگاهان است که اجازه ندهند مراسم مذهبی باعث تحریک دگران شده و آب را به آسیاب دشمن بریزد. مردم افغانستان باید به این نتیجه برسند که مذهب نمیتواند مانع همزیستی همزاد شیعه- سنی باشد که همریشه است  و هدف یگسان را تعقیب میکنند. در کشورهای پیشرفته اینگونه مشکلات تا حدود زیادی حل شده است و مردم فقط به انسان و ارزشهای انسان محور اعتقاد دارند ولی در کشورهای فقیر مانند افغانستان اینگونه مراسم پاشنه آشیل شان شمرده میشود و زمینه ی خوبی را برای دست درازی بیگانگان و تفرقه افگنان فراهم میسازد.


۵ نظر:

Shaharzad گفت...

موافقم. هر دو طرف باید مدارا نشان بدهند. در غیر آنصورت فرصت برای دست اندازی و تخریب بیشتر می شود.

پویش گفت...

تشکر بانو شهرزاد، منظورم همین بود...

صميمي سبزلي گفت...

جناب آقای پویش سلام و سپاس از نوشته ات
راستی از شما چه پنهان به نظر من این زنجیر زنی و قمه زنی در کل این نوع رفت آمد جوانان از یک مسجد به مسجد دیگر بخاطر سنیه زنی به بهانه عزاداری، به یک نوع تفریح و خوشگذرانی تبدیل شده است
درین چند سال اخیر خدارا شکر که علما فتوا داده اند که بجای زنجیر زنی خون هدیه کنید و یکعده هم اقدام به این کار کرده است، خیلی خوبه
بازهم سپاسگزارم عزیز

547 گفت...

هههههه
نمیدونم بگم نگم. میگن محرمه خنده خوب نیست. حالا.
کسی میگفت:"در مراسم عزاداری رفته بودیم. بعد نوحه خوانی شروع شد و زنجیر زنی و بعدش هم قیمه زنی... گفت داشتیم سینه میزدیم ... یکی از کنارم صدا زد فلانی!!! زنجیر را بده که دختر فلانی از پنجره سر بیرون کرده و مارا سعی میکند..." بگذریم ... جای تو خالی زمانیکه مدرسه امام محمد باقر در مکنک بودیم. یکی از توصیه های استاد محقق همین بود که سخنرانی باید داغ، کوبنده و... و... چه مسخره بازیهای که نکردیم...

حالا این نظر خصوص بود ها. بهتره که انتشار نده ههههههههه
حالا هرچه دوست داری.
موفق باشی

rafiqpoor گفت...

تابش عزیز، اول خواستم انتشار ندهم ولی به نکته باریک اشاره کرده بودی، خواستم با دوستان شریک کنم.